Cagaarshow (Hepatitis): Mawduuc Dhamaystiran

 Waa Maxay Cagaarshowga?

Cagaarshowgu waa cudur infekshan ah oo ku dhaca beerka, kaas oo keena in beerka uu bararo. Waxaa jira dhowr nooc oo cagaarshow ah, kuwaas oo kala ah cagaarshowga noocyada A, B, C, D, iyo E. Noocyadan waxaa sababa fayruso kala duwan oo qaab kala duwan ku faafo.

Noocyada Cagaarshowga

Cagaarshowga Nooca A (Hepatitis A):

• Sababaha: Waxaa sababa fayruska cagaarshowga A (HAV).

• Qaabka uu ku faafayo: Badanaa wuxuu ku faafo cunista cunto ama cabidda biyo wasakheysan oo uu ku jiro fayruska.

• Calaamadaha: Waxaa ka mid ah qandho, daal, matag, iyo jaalleyn indhaha iyo maqaarka.

• Daaweynta: Badanaa waa mid iskood u bogsada, waxayna dadka ka bogsadaan muddo toddobaadyo ah. Talaalka ka hortagga ayaa jira.

Cagaarshowga Nooca B (Hepatitis B):

• Sababaha: Waxaa sababa fayruska cagaarshowga B (HBV).

• Qaabka uu ku faafayo: Waxa uu ku faafaa dhiigga, xubnaha taranka.

• Calaamadaha: Calaamadaha waxaa ka mid noqon kara daal, jaalleyn, iyo xanuun caloosha.

• Daaweynta: Talaal ayaa jira si looga hortago. Haddii uu noqdo mid waqti dheer qaata (chronic), waxaa loo isticmaalaa dawooyin xakameynaya fayruska.

Cagaarshowga Nooca C (Hepatitis C):

• Sababaha: Waxaa sababa fayruska cagaarshowga C (HCV).

• Qaabka uu ku faafayo: Badanaa wuxuu ku faafaa dhiig-dhiig, sida isticmaalka cirbadaha wasakheysan.

• Calaamadaha: Calaamadaha ayaa mararka qaar ah kuwo fudud ama aan muuqan ilaa cudurku ka gaaro heer dambe.

• Daaweynta: Waxaa loo isticmaalaa dawooyin lidka fayruska (antiviral), oo inta badan bogsiiya bukaanka.

Cagaarshowga Nooca D (Hepatitis D):

• Sababaha: Waxaa sababa fayruska cagaarshowga D (HDV).

• Qaabka uu ku faafayo: Waxa uu ku faafaa dhiig-dhiig, wuxuuna u baahan yahay jiritaanka HBV si uu u soo baxo.

• Calaamadaha: Calaamadaha waxaa ka mid noqon kara daal, jaalleyn, iyo xanuun caloosha.

• Daaweynta: Talaal gaar ah ma jiro, laakiin HBV talaalka ayaa ka hortagaya.

Cagaarshowga Nooca E (Hepatitis E):

• Sababaha: Waxaa sababa fayruska cagaarshowga E (HEV).

• Qaabka uu ku faafayo: Waxa uu ku faafo cabidda biyo wasakheysan.

• Calaamadaha: Calaamadaha waxaa ka mid ah qandho, matag, iyo jaalleyn.

• Daaweynta: Badanaa waa mid iskood u bogsada, laakiin halis ayuu u noqon karaa haweenka uurka leh.

Calaamadaha Cagaarshowga

Calaamadaha caamka ah ee cagaarshowga waa kuwo lagu arki karo dhammaan noocyada kala duwan. Waxaa ka mid ah:

• Daal iyo tamar la'aan.
• Jaalleyn indhaha iyo maqaarka.
• Qandho.
• Matag iyo lalabo.
• Xanuun caloosha.
• Shuban iyo matag.
• Dhiigga oo daciif noqda (Dhiig la'aan).

Qaabka Loo Baadho iyo Daaweynta

• Baadhista: Cagaarshowga waxaa lagu ogaadaa baadhitaan dhiigga oo lagu xaqiijinayo jiritaanka fayruska iyo in beerku uu dhaawac gaaray. Waxaa sidoo kale la isticmaalaa ultrasound si loo arko xaaladda beerka.

• Daaweynta: Daaweynta cagaarshowga waxay ku xiran tahay nooca. Cagaarshowga A iyo E badanaa waa kuwo iskood u bogsada, halka B, C, iyo D mararka qaar ay u baahan karaan daaweyn muddo dheer qaadata.

Ka Hortagga Cagaarshowga

• Talaal ayaa laga heli karaa cagaarshowga A iyo B.

• Ka fogaanshaha isticmaalka cirbadaha wasakheysan iyo ilaalinta nadaafadda cuntada iyo biyaha ayaa muhiim ah si looga hortago cagaarshowga.

• Xidhiidhka galmada oo badbaado leh iyo hubinta in dhiigga ama waxyaabaha laga qaato dhiiggu ay yihiin kuwo nadiif ah ayaa muhiim ah si looga hortago faafidda fayruska cagaarshowga.

Gabagabo

Cagaarshowgu waa cudur khatar ah, gaadh ahaan marka uu noqdo mid waqti dheer qaata oo saameynaya beerka muddo dheer. Fahamka noocyada kala duwan, habka uu ku faafayo, calaamadaha, iyo daaweynta ayaa muhiim u ah sidii loo xakameyn lahaa cudurkan. Talaalka iyo nadaafadda saxda ah ayaa ah habab muhiim ah oo lagaga hortagi karo cagaarshowga.